Czym jest percepcja słuchowa ?
Słuch jest zdolnością odbioru dźwięków. Odbiór słyszanych dźwięków możliwy jest dzięki analizatorowi słuchowemu , który składa się z ; receptora odbierającego bodźce słuchowe / ucho/ , przekazującego je na pobudzenia nerwowe ; drogi słuchowej doprowadzającej pobudzenia nerwowe do mózgu ; korowej części analizatora / miejsce dokonania analizy i syntezy bodźców słuchowych/ oraz nerwów odśrodkowych przekazujących impulsy do mózgu.

Podstawowym warunkiem prawidłowego rozwoju spostrzeżeń słuchowych jest anatomicznie nie uszkodzony i funkcjonalnie sprawny analizator słuchowy – odpowiedzialny za słuch fizyczny . Prawidłowa identyfikacja dochodzących do mózgu bodźców słuchowych jest warunkiem rozwoju mowy .
Percepcja słuchowa , czyli spostrzeganie słuchowe , jest jedną z podstawowych funkcji psychofizycznych, zaangażowanych w czynność czytania i pisania.
Angażuje ona trzy rodzaje słuchu;
• słuch fizyczny; odpowiedzialny za prawidłowe odbieranie wrażeń słuchowych
• słuch muzyczny; odpowiedzialny za różnicowanie wysokości i jakości dźwięków oraz odstępów między nimi
• słuch fonematyczny ; odpowiedzialny za identyfikowanie i różnicowanie dźwięków mowy ludzkiej ( fonemów)
Wg M. Bogdanowicz w słuchu fonematycznym wyodrębnia się następujące czynności;
• Spostrzeganie i odróżnianie od siebie wypowiadanych głosek , a także zjawisk prozodycznych ( akcent, intonacja, tempo mowy)
• Różnicowanie elementarnych jednostek języka
• Analizę i syntezę głoskową i sylabową wyrazów, zdań
Prawidłowy rozwój percepcji słuchowej ma bardzo duże znaczenie w rozwoju dziecka. Nieprawidłowości w rozwoju percepcji słuchowej stanowią jedną z wielu przyczyn niepowodzeń dzieci w początkowej nauce czytania i pisania.
Do symptomów trudności w zakresie percepcji słuchowej można zaliczyć;
• trudności w wysłuchiwaniu i zapamiętaniu poleceń
• szybką męczliwość przy słuchaniu np. opowiadań, bajek
• trudności w zapamiętaniu wierszy, piosenek, wyliczanek
• ubogie słownictwo
• nieumiejętność wyodrębniania sylab i głosek w wyrazach, wyrazów w zdaniach
• agramatyzmy, deformacje słów
• kłopoty z syntezą dźwięków
Systematyczne prowadzenie ćwiczeń rozwijających percepcję słuchową w domu , ma ogromny wpływ na prawidłowy przebieg procesu uczenia umiejętności czytania i pisania.
W pracy z dzieckiem można wykorzystywać proponowane ćwiczenia i zabawy rozwijające percepcje słuchową:
• wysłuchiwanie i rozpoznawanie dźwięków naturalnych, dochodzących z otoczenia
• rozpoznawanie dźwięków wytwarzanych celowo
• grupowanie przedmiotów wydających takie same dźwięki,
• rozpoznawanie osób po głosie ;zabawy typu; „Zgadnij kto teraz mówił”
• wysłuchiwanie zmian w tempie i głośności wydawanych, słyszanych dźwięków,
• wysłuchiwanie i wyklaskiwanie usłyszanego rytmu,
• wyodrębnianie zdań w mowie , określanie ilości zdań w opowiadaniu,
• wyodrębnianie wyrazów w zdaniu, dobieranie par rymujących się wyrazów,
• wyodrębnianie sylab w wyrazach
• analiza i synteza sylabowa wyrazów,
• określanie ilości sylab w wyrazach,
• kończenie wyrazów rozpoczynających się dana sylabą,
• wyszukiwanie przedmiotów rozpoczynających się i kończących daną sylabą, głoską
• dzielenie słów na sylaby z odkładaniem patyczków ( jeden patyczek odpowiada jednej sylabie);
• zgadywanie słów podzielonych na sylaby np. kacz- ka; faj –ka; skar-bon-ka; cu-kier-nia itp.;
• wyróżnianie głosek na początku i na końcu wyrazu; dziecko otrzymuje obrazki, które ma dobrać w ten sposób, aby głoska kończąca nazwę pierwszego obrazka, była jednocześnie głoską rozpoczynająca nazwę innego - następnego, np. ul –lis –sklep –pomidor –rak itp.;
• „słowny łańcuszek” – podawanie przez opiekunów słów na zmianę tak by ostatnia głoska słowa była pierwsza głoską następnego;
• liczenie głosek w słowach;
• słuchanie i rozwiązywanie zagadek;
• powtarzanie za dorosłym ciągów słownych (np. but, bluzka, spodnie, skarpetka);
• zabawa: jakie słowo było powiedziane dwa razy; dziecko ma za zadanie wymienić słowo, które usłyszało dwa razy (np. okno, oko, drzwi, okno);
• słuchanie bajek, opowiadań, bajek muzycznych (często powtarzanych) oraz samodzielne opowiadanie i dopowiadanie zakończeń;
• rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek w wyrazach
• wyodrębnianie głosek na początku, na końcu i w środku wyrazu
• wyszukiwanie przedmiotów, obrazków rozpoczynających się lub kończących daną głoską,

Źródło : www.poradnia-strzelin.edu.pl

Godło Rzeczypospolitej Polskiej Miasto Rybnik
Ministerstwo Edukacji Narodowej