Logopedyczne ABC – informacje dla Rodziców w ramach działań profilaktyki logopedycznej u dzieci.
Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. Ludzie przychodzą na świat z predyspozycją do nabywania języka, ale rozwój mowy trwa kilka lat, a jego przebieg można podzielić na kilka etapów:
- Okres melodii (0-1);
- Okres wyrazu (1-2 lat);
- Okres zdania (2-3 lata);
- Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 lat). Rozwój mowy jest ściśle związany z rozwojem fizycznym dziecka − lepsza kondycja, dobre zdrowie, prawidłowe napięcie mięśniowe dają lepsze rokowania dla mowy. Aparat służący do wytwarzania dźwięków mowy składa się z narządu oddechowego, fonacyjnego (krtań, tchawica) i artykulacyjnego (jama gardłowa, ustna i nosowa). Budowa, oraz sprawność narządu artykulacyjnego mają istotne znaczenie dla poprawnej artykulacji (rozszczepy podniebienia, zbyt wysoko wysklepione podniebienie, wady zgryzu, duże ubytki w uzębieniu, mała ruchomość języka, warg, krótkie wędzidełko, mogą być przyczyną wadliwej artykulacji). Przyczyną wad wymowy może być uszkodzenie słuchu, trudność w oddychaniu przez nos, nieprawidłowe połykanie. Istotne znaczenie w prawidłowym rozwoju dziecka ma środowisko w jakim dziecko wzrasta. Badania rozwoju mowy dzieci wskazują na związek pomiędzy ilością czasu poświęcanego przez rodziców na „dialog” z dzieckiem, a rozwojem umysłowym dziecka. Żadne programy edukacyjne (telewizyjne czy komputerowe) nie mają takiego znaczenia w rozwoju mowy czynnej dziecka jak rozmowa z drugim człowiekiem. Drodzy Rodzice już od najmłodszych lat możecie prowadzić działania profilaktyczne, które przyczynią się do prawidłowej, zrozumiałej dla wszystkich wymowy Waszego dziecka. Kąpiel słowna stosowana od pierwszych miesięcy życia jest bardzo istotna dla prawidłowego rozwoju mowy. Mówmy o tym, co robimy, kiedy np. zmieniamy dziecku pieluchę, ubieramy, karmimy, spacerujemy – dziecko oswaja się wówczas z dźwiękami mowy. Należy starać się słuchać, co dziecko do nas mówi, ponieważ chętnie słuchane-chętnie mówi. Serdeczne zainteresowanie tym, co przedszkolak chce powiedzieć i reakcje werbalne dorosłego dają dziecku szansę na praktyczne wykorzystanie umiejętności komunikacyjnych i ich doskonalenie. Chwal je za każdą aktywność werbalną ale nie zmuszaj, nie popędzaj. Zachwyt i radość rodzica nad najmniejszym osiągnięciem dziecka to największa i najlepszą nagrodą. Nigdy nie należy zawstydzać albo karać za wadliwą wymowę. Rodzicu co możesz zrobić, aby pozytywnie wpływać na rozwój mowy swojego dziecka?
- Mów do dziecka dużo i zawsze poprawnie pod względem gramatycznym;
- Zachęcaj do opowiadania, do budowania dłuższych wypowiedzi, na zadane i dowolne tematy.
- Zadawaj pytania pomocnicze, które przyczynią się do rozbudowy zdań.
- Czytaj dziecku od najwcześniejszych dni życia stymuluje ośrodki mowy w mózgu.
- Śpiewaj z dzieckiem − to doskonałe ćwiczenie artykulacyjne, rytmizujące, oddechowe.
- Opowiadaj przeczytaną bajkę, próbuj wymyślać alternatywne zakończenia.
- Wykazuj zainteresowanie mową dziecka, uważnie słuchaj.
- Zadbaj o sprawność narządów artykulacyjnych dziecka: - podawaj pożywienie o „wymagającej” konsystencji: jabłka, gruszki; proponuj zabawy z wystawianiem języka; - zwróć uwagę, by dziecko właściwie domykało usta i oddychało nosem, gdyż sprzyja to pionizacji języka i poprawnej artykulacji, - bawcie się używając buzi i języka, naśladujcie różne śmieszne miny; warto wykorzystać opowiadanie o wędrówce języka, który wybrał się np. na wycieczkę do lasu. Pojechał tam na koniku (mlaskanie językiem – naśladowanie konika). Na łące zostawił konika ( prr ). Następnie rozejrzał się dookoła (język oblizuje wargi: dolną i górną). Potem wszedł do lasu (język chowamy w głąb jamy ustnej), przeszedł las wzdłuż i wszerz (przesuwamy językiem za zębami górnymi i dolnymi), przedarł się przez gęstwinę krzaków (język przeciskamy przez zaciśnięte zęby górne i dolne). Zauważył, że zrobiło się ciemno, itp. - stosuj zabawy oddechowe ( puszczanie baniek mydlanych, dmuchanie na piórko, świece, piłki pingpongowe). Uczymy dziecko wdychać powietrze nosem, a wydmuchiwać ustami.
- Pamiętaj, że konieczna jest również dbałość o zdrowie − częste infekcje, alergie sprawiają, że dziecko oddycha ustami (nawet przy czynnościach niewymagających mówienia), co osłabia sprawność motoryczną artykulatorów, a wtedy o problemy z mówieniem nietrudno.
- Rysuj z dziećmi samogłoski i wspólnie je wymawiajcie, otwierając szeroko buzię. Wasze dziecko zauważy, że kiedy wymawia „aaa”, twarz wyraża zachwyt i zadowolenie, a przy „ooo” widać zdziwienie, przy „eee”- rozczarowanie. Powtarzajcie samogłoski, szeroko otwierając buzię: a, o, u, e, y, i.
- Niech maluch widzi jak mówisz – uczenie przez naśladowanie. Od samego urodzenia dzieci obserwują świat, uwielbiają patrzeć na wszystko, co ich otacza. Świetną zabawą będzie zatem dla malca obserwowanie twojej twarzy wtedy, gdy coś opowiadasz, gestykulujesz, kiedy wyrażasz różne emocje (np. radość, ekscytację, zadowolenie).
- Recytuj, czytaj bajki, wierszyki i wyliczanki. Czytanie (lub recytowanie) prostych, krótkich wierszyków doskonale kształtuje słuch i ćwiczy pamięć dziecka. Dzieci dobrze bawią się przy rytmicznych wierszykach np. „siała baba mak”, „sroczka kaszę warzyła”, „idzie kominiarz po drabinie“ i szybko je zapamiętują.
- Stawiaj dziecku wymagania adekwatne do jego wieku. Nie można wymagać od 4- latka poprawnej wymowy głosek: sz, rz, cz, dż, r. Normy rozwojowe są następujące: 3 rok życia- dziecko wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, w, wi, f, fi, t, d, n, l, li, ś, ź, ć, dź, j, k, ki, g, gi, ch) 4 rok życia- dziecko zaczyna wymawiać głoski: s, z, c, dz 5 – 7 rok życia – dziecko wymawia sz, rz, cz, dż, r. Drodzy Rodzice warto uważnie śledzić proces kształtowania i rozwoju mowy swojego dziecka, zwracając uwagę na niepokojące objawy, np: nieprawidłowości w budowie narządów mowy, brak gaworzenia we właściwym okresie, brak mowy u trzyletniego dziecka. Wczesny kontakt z logopedą pozwoli na szybsze i skuteczniejsze usunięcie przyczyny zaburzenia. Zapraszamy do skorzystania z filmu „Mity logopedyczne. Co warto wiedzieć o rozwoju mowy dziecka“: https://www.youtube.com/watch?v=61TKGT3XY5o
logopeda Marlena Kuna
Menu
